Protokół posiedzenia Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Zachorowaniami Epidemicznymi, 7 VI 1942 roku, rejon karataski

Protokół posiedzenia Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Zachorowaniami Epidemicznymi, które odbyło się dnia 7 VI 1942 roku.

Przewodniczący – Nursaitow

Sekretarz – Wołkonskij

Obecni:

Przewodniczący Komisji – tow. Nursaitow - Przewodniczący Rady Rejonowej, 

członkowie komisji:

• tow. Wajmienow – Naczelnik Milicji

• tow. Karawajew – II Sekretarz Rejonowego Komitetu KP(b)K

• tow. Ajtuow – Kierownik Wydziału Komunalnego

Zaproszeni:

• tow. Alpiert – lekarz;

• tow. Czumanow – prokurator;

• tow. Kałmykowa – lekarz, p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia;

• tow. Naranbajew – Przewodniczący Szarapchanskiej Rady Wiejskiej;

• tow. Tormurzajew – Przewodniczący Kołchozu im. Kirowa;

• tow. Tiuruow - Przewodniczący Kołchozu „Dżigiergien”;

• tow. Tabyskietow – [przedstawciel?] Kołchozu „Kyzył-Oktiabr”;

• tow. Wołkowskij – ekonomista Rejonowego Wydziału Planowania

Plan dnia:

• Zatwierdzenie protokołu posiedzenia z dnia 19 III 1942 r.

• Sprawozdanie o pracy łaźni i komór dezynsekcyjnych [woszebojek].

• Sprawozdania o prowadzonej w kołchozach im. Kirowa, Dżigargien, Kyzył-Oktiabr, Szarapchanskiej Rady Wiejskiej.

• Powołanie Sekretarza Komisji Nadzwyczajnej.

1. Po dyskusji nad protokołem posiedzenia Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej z dnia 19 II 42 r., Pełnomocna Nadzwyczajna Komisja do Walki z Zachorowaniami Epidemicznymi zauważa, że walka z zachorowaniami epidemicznymi w rejonie karataskim wciąż jeszcze jest niedostatecznie zaawansowana.

   Plan budowy łaźni i komór [woszebojek] w rejonie nie jest w pełni wykonany. Wybudowane łaźnie i komory pracują nieregularnie. Powołani społeczni inspektorzy sprawują nadzór nad stanem sanitarnym ludności w sposób niedostateczny.

   Propaganda sanitarna także prowadzona jest w sposób niezadowalający. Niedostatecznie prowadzone są działania skierowane na walkę z zachorowaniami żołądkowo-jelitowymi.

   Biorąc pod uwagę listę niedociągnięć w działalności komisji nadzwyczajnych w rejonie Czimkient-Sielskij, Karataska Komisja Nadzwyczajna postanawia:

1. Zobowiązać p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia, tow. Kałmykową, do:

   1. nasilenia działalności propagandowej wśród ludności, obejmując ją nie tylko centrum rejonu i jego peryferie, wykorzystując do tego celu zarówno regularnie prowadzone prelekcje i pogadanki, ale także radio i miejscowe gazety;

   2. podjęcia zdecydowanie działania mające na celu zaktywizowanie działalności społecznych inspektorów sanitarnych, ich pracę poddać stałej kontroli;

   3. zapewnienia pracy komór [woszebojek], uzyskawszy potrzebną do tego celu ilość opału;

   4. nie później niż 10 IV skierować do kołchozów drużyny sanitarne, w celu prowadzenia stosownych prac w terenie;

   5. ustalić przyczyny, dla których nie działają prywatne łaźnie [banie] w osadzie Leninskoje, podjąć działania w celu ich uruchomienia;

   6. na następne posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej wezwać przewodniczących kołchozów, w których nie wybudowano łaźni i komór, w celu uzyskania od nich informacji o podejmowanych działaniach mających na celu spełnienie tego wymogu.

2. Zobowiązać Naczelnika Rejonowego Wydziału Milicji, tow. Wajmienowa, do zapewnienia wykonania zabiegów sanitarnych na wszystkich zwalnianych z miejsc pozbawienia wolności znajdujących się w os. Leninskoje.

   Dla przeprowadzenia zwalczania infekcji żołądkowo-jelitowych uważa się za konieczne:

3. Przeprowadzenie sprzątania podwórzy, miejsc użytku publicznego, stołówek, piekarni, terenów placówek dziecięcych. Ustala się termin wykonania: 20 VI br., odpowiedzialność za kontrolę powierza się organom milicji oraz Kierownikowi Rejonowego Wydziału Komunalnego, tow. Ajtuowowi.

4. Przeprowadzić masowe kontrole w punktach żywienia i poboru wody (stołówki, piekarnie, mleczarnie, studnie i inne), zobowiązać p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia do zapewnienia zakończenia tych działań nie później niż 15 VI b.r.

5. W os. Leninskoje zakończyć akcję szczepień przeciwko tyfusowi brzusznemu do 1 V [!] b.r., odpowiedzialność za dotrzymanie tego terminu powierzyć p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia, tow. Kałmykowej.

   Jednocześnie należy zwrócić się do Obwodowego Wydziału Zdrowia, do tow. Makarowej, ze stanowczą prośbę o niezwłoczne dostarczenie szczepionek przeciwko tyfusowi brzusznemu, a także szczepionek przeciwko dezynterii i bakteriofagów w ilościach dostatecznych do zaspokojenia potrzeb całego rejonu.

6. Zobowiązać p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia, tow. Kałmykową, do zapewnienia 100% terapii fagowej w placówkach dziecięcych (domy dziecka, żłobki, przedszkola).

7. Zobowiązać Rejonowego Państwowego Inspektora Sanitarnego do realizacji codziennej kontroli jakości wypieku chleba, jedzenia w działących punktach żywienia, a także stanu sanitarnego herbaciarni [czajchana].

8. Zobowiązać p.o. Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia, tow. Kałmykową, do zredagowania odezwy do ludności o prowadzonych działaniach przeciwko infekcjom żołądkowo-jelitowym i wydrukować ją, w języku kazachskim, a następnie rozpowszechniać wśród mieszkańców.

9. Polecić kierownikom wszystkich instytucji i zakładów aby zapewnili w nich dostęp do przegotowanej wody.

10. Zobowiązać tow. Kałmykową do ustanowienia ciągłej kontroli produkowanej żywności, ze zwróceniem szczególnej uwagi na produkty spożywane bez obróbki termicznej.

11. Zobowiązać Kierownika Rejonowego Wydziału Komunalnego, tow. Ajtuowa, do wyposażenia źródlanej studni w pobliżu piekarni w stałe wiadro, unikać wpuszczania do studni indywidualnych wiader.

12. Zobowiązać Kierownika Rejonowego Wydziału Komunalnego, tow. Ajtuowa, aby w ciągu dwóch dni doprowadził do porządku nieczynne studnie, znajdujące się w centrum rejonu.

II Wysłuchawszy przedstawione przez Kierownika Rejonowego Wydziału Komunalnego, tow. Ajtuowa, informacje o pracy komunalnej komory dezynsekcyjnej [woszebojki] Komisja Nadzwyczajna postanawia:

1. zobowiązać tow. Ajtuowa do uruchomienia od jutra łaźni i komory;

2. polecić przewodniczącym kołchozów im. Krupskiej, im. Karla Liebknechta, „Intymak” i im. Kirowa przydzielić dwa wozy konne do transportu opału, podając przybliżony czas przydzielenia, nie później niż…

3. zobowiązać 20 Wydział Eksploatacji Dróg do przekazania Rejonowemu Wydziałowi Komunalnemu drewna z uszkodzonych mostów w celu zapewnienia ciągłej pracy łaźni i komory dezynsekcyjnej;

III Z raportów przewodniczących kołchozów i Szarapchanskiej Rady Wiejskiej wynika, że:

1. w kołchozie im. Kirowa wybudowano dobrą łaźnię i komorę dezynsekcyjną, one jednak nie pracują i nie są podejmowane żadne działania w celu ich uruchomienia;

2. w kołchodzie „Dżigiergien” wybudowane zostały nowa łaźnia i komora, ale od tego czasu pracowały tylko dwa dni. Także nie są podejmowane żadne działania w celu ich uruchomienia;

3. w kołchozie „Kyzył-Oktiabr” łaźni i komory nie wybudowano, mimo wielokrotnych ostrzeżeń, we wszystkich wymienionych kołchozach nie ma fryzjerów, stan sanitarno-higieniczny jest niezadowalający;

4. na terenie Szarapchanskiej Rady Wiejskiej, w kołchozie „Bierlik”, łaźnia nie pracuje. Utworzone w os. Szarapchan izolatorium nie ma zapewnionego wyżywienia. Taka sytuacja świadczy o niewłaściwej ocenie roli i znaczenia walki z epidemią ze strony Przewodniczącego Rady Wiejskiej.

Biorąc powyższe pod rozwagę Komisja Nadzwyczajna postanawia:

1. Polecić przewodniczącym kołchozów im. Kirowa, „Dżigiergien”, „Kyzył-Oktiabr” w ciągu dwóch dni uruchomić istniejące łaźnie i komory dezynsekcyjne, zapewniając im ilości opału umożliwiające regularną pracę, nie rzadziej jednak niż raz na tydzień. Przewodniczących wymienionych kołchozów uprzedzić, że w razie niewykonania powyższego polecenia zostaną zwolnieni z pracy i przekazani organom sądowym za uniemożliwienie przeprowadzenia działań mających znaczenie dla obronności kraju.

2. Polecić Przewodniczącemu Szarapchanskiej Rady Wiejskiej, tow. Naranbajewowi, , także w terminie dwóch dni, zapewnić uruchomienie łaźni w kołchozie „Bierlik”, zorganizować regularne dostawy żywności do istniejącego w os. Szarapchan izolatorium, a także naprawić istniejącą tam nienormalną sytuację, jaką jest brak pościeli i inne uchybienia.

   Uprzedzić tow. Naranbajewa, że w razie niewykonania powyższego polecenia Komisji Nadzwyczajnej, a także dalszego braku zaangażowania do sprawy walki z epidemią będą wyciągnięte w stosunku do niego surowe konsekwencje, z przekazaniem sprawy do sądu włącznie.

IV Biorąc pod uwagę fakt, że wybrany na sekretarza tow. Kadyrow jest chory, mianować na czas choroby tow. Wołkowskiego.

[Maszynopis w języku rosyjskim, tłumaczenie Janusz Kobryń]
AOsz. F. 134, op.1, sw. 12, d. 79, s. 77

Pismo do władz rejonowych w sprawie sprzątania miasta

Do Przewodniczącego Rejonowej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej, tow. Krawczenko

Według posiadanych przez nas informacji cały ciężar prac związanych z utrzymaniem porządku sanitarnego w rejonie, mieście oraz przeprowadzaniem zabiegów sanitarnych na ludności, zwłaszcza na bezdomnych i pozostających bez nadzoru [dzieciach] spoczywa wyłącznie na organach ochrony zdrowia. Do tych bardzo ważnych działań nie są wciągnięte ani miejski i rejonowy zarządy mieszkaniowe, ani milicja, ani prokuratura. Państwowa Inspekcja Sanitarna nakłada kary za naruszenia porządku sanitarnego, które nie są egzekwowane, prokuratura nie jest w ten proces zaangażowana. Mimo poleceń [z naszej strony] łaźnie i komory [woszebojki] pracują źle (kołchozy im. Mołotowa, Lenina).

Ponieważ wykonani rozkazów Państwowego Komitetu Obrony, Rady Komisarzy Ludowych i Rady Obwodowej spoczywa tylko na Was, Obwodowa Pełnomocna Przeciwepidemiczna Komisja Nadzwyczajna poleca Wam niezwłocznie zmienić organizację pracy.

Zobowiążcie rejonowy i miejski wydział komunalny do zajęcia się stanem czystości miasta i rejonu, angażując w to także milicję i prokuraturę.

Niewykonanie działań wynikających z Postanowienia Państwowego Komitetu Obrony będzie rozpatrywane jako brak wykonania poleceń podczas wojny ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.

Po zakończeniu miesięcznej akcji czystości szczegółowe informacje prześlijcie do Obwodowego Wydziału Zdrowia.

Zastępca Przewodniczącego Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej (Makarowa)

[Maszynopis w języku rosyjskim, tłumaczenie Janusz Kobryń]

AOsz. F. 134, op.1, sw. 12, d. 79, s. 67

Protokół posiedzenia Turkiestańskiej Rejonowej Komisji Nadzwyczajnej z 1 VI 1942 r.

Protokół № 14 posiedzenia Turkiestańskiej Rejonowej Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej

Turkiestan, 1 VI 1942 r.

Obecni członkowie komisji, towarzysze:

Kałdybajew – Przewodniczący Komisji

Saparow — Przewodniczący Rady Miejskiej

Akułow – Naczelnik Rejonowego Wydziału Milicji NKWD

Sokolec – Kierownik Rejonowego Wydziału Zdrowia

Zaproszeni:

1. Rozenfeld – Dyrektor Rejonowego Kombinatu Przemysłowego

2. Babadżanow – Kierownik Miejskiego Wydziału Komunalnego

3. Dipaczew [?] - Zast. Przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Rejonowej Rady Delegatów Robotniczych

4. Bojarskaja – Kierownik Szpitala Miejskiego

5. Michachowicz - lekarz Szpitala Dziecięcego

6. Dudko - lekarz Szpitala Miejskiego

7. Jewsiejewa – Rejonowy Lekarz Dziecięcy

8. Wajsnam…? - Artel „Chlebpiek”

Plan posiedzenia:

1. O sytuacji sanitarno-epidemiologicznej rejonu i działaniach związanych z wykonaniem rozkazu Pełnomocnika Państwowego Komitetu Obrony № 4, (referują Sokolec i Jewsiejewa).

   Wysłuchawszy sprawozdania Kierownik Rejonowego Wydziału Zdrowia, tow. Sokolec, i Rejonowego Lekarza Dziecięcego, tow. Jewsiejewej, Komisja Nadzwyczajna zauważa, że stan sanitarny miasta, [osiedli] Borysowka i Aczysaj w dalszym ciągu jest niezadowalający. Protokoły i mandaty nakładane przez Państwową Inspekcję Sanitarną, nie dały należytego rezultatu. Kierownictwo Miejskiego Zakładu Komunalnego, przewodniczący komitetów wykonawczych w aułach [wsiach], kierownictwo przedsiębiorstw i instytucji nie prowadzą systematycznego sprzątania i utrzymywaniem należytego stanu sanitarnego, w wielu kołchozach nie zakończono budowy łaźni i komór dezynfekcyjnych [woszebojek].

   Działania oświatowe dotyczące walki z infekcjami żołądkowo-jelitowymi prowadzone są w sposób niedostateczny. Obwodowy Wydział Handlu, Rejonowa Spółdzielnia Spożywców i Rejonowy Wydział Handlu w niedostatecznym stopniu zajmują się zaopatrzeniem placówek dziecięcych i zakładów opieki zdrowotnej w produkty żywnościowe, zwłaszcza dietetyczne, co wpływa na jakość leczenia i stopień wykorzystania łóżek. Dział Opału Miejskiego Komitetu Wykonawczego w ogóle nie zaopatruje zakładów opieki zdrowotnej w opał.

   Szczepienia przeciwko tyfusowi brzusznemu na 1 VI wykonano w 100%, przeciwko dezynterii w 122%. Plan przyjęty przez Obwodowy Wydział Zdrowia opiera się na wskazaniach przyjętych na posiedzeniu Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej.

Postanowiono:

Uznać za konieczne zachowanie istniejącego stanu łóżek w mieście, w ilości 60, do dnia 1 VI 42 r. likwidując wszystkie inne. W osiedlu Borysowka utworzyć szpital dla dorosłych z infekcjami żołądkowo-jelitowymi, na 60 łóżek, a także dla dzieci - na 40 łóżek, przy szpitalu Turkiestańskiej Górskiej Linii Kolejowej. W mieście na 40 łożek, w Aczysaju na 28 łóżek, zwrócić się do Obwodowego Wydziału Zdrowia o zatwierdzenie wymienionej ilości łóżek.

W związku z całkowitym brakiem pościeli i niedostateczną ilością bielizny w placówkach leczniczych (Szpital Dziecięcy, Szpital Miejski, Szpital TGLK i Szpital w Aczysaju należy zwrócić się do wydziałów zdrowia w obwodzie i rejonie o zapewnienie powyższego.

Zwrócić się do Obwodowej Komisji Nadzwyczajnej w sprawie zaopatrzenia placówek leczniczych w żywność (zwłaszcza dietetyczną).

1. Zobowiązać wszystkich przedstawicieli rad osiedlowych, komitetów wykonawczych, kołchozów do zakończenia budowy łaźni i komór dezynfekcyjnych [woszebojek] do dnia 25 VII, wprowadzić porządek sanitarny, zarówno w miejscach publicznych, na posesjach prywatnych, domach, podwórzach, wyremontować i wyczyścić wszystkie studnie i kanały [z wodą], studnie nakryć pokrywami, studnie do użytku zbiorowego wyposażyć w ocynkowane wiadra.

2. Zobowiązać kierownictwo wszystkich przedsiębiorstw i instytucji do wprowadzenia porządku sanitarnego, zapewnienia pracownikom wody przegotowanej i chłodnej dobrej jakości wody pitnej, w tym celu zaopatrzyć się w beczki z pokrywami i kranami – termin wykonania do 15 VII.

3. Rejonowemu Wydziałowi Zdrowia nakazuje się w ciągu 10 dni skontrolować stan sanitarny stołówek, bufetów, sklepów, winnych naruszeniom wymogów sanitarnych przekazać Prokuratorowi Rejonowemu w celu pociągnięcia do odpowiedzialności karnej. Termin wykonania 30 VI 1942 r.

4. Prokuratorowi Rejonowemu polecić aby pociągał do odpowiedzialności karnej kierownictwo kołchozów, zakładów pracy, instytucji, a także osoby fizyczne winne naruszeniom reżimu sanitarnego i nie przestrzeganiu przepisów sanitarnych.

5. Nakazać Rejonowemu Wydziałowi Zdrowia kontrolę stanu budowy łaźni i komór dezynfekcyjnych [woszebojek] w rejonie, odnośnie winnych sporządzić protokoły o niewypełnieniu punktu 1 niniejszego postanowienia i nie zaopatrzenia łaźni w opał. Protokoły te przekazać Prokuratorowi Rejonowemu. Termin wykonania 25 czerwca.

6. Prokuratorowi Rejonowemu polecić aby pociągnął do odpowiedzialności winnych niezakończenia budów łaźni i komór dezynfekcyjnych [woszebojek] pod zarzutem przerwania działań przeciwepidemicznych. Termin do 25 VII.

7. W celu okazania kołchozom pomocy w budowie łaźni i komór dezynfekcyjnych [woszebojek] skierować do kołchozów w rejonie tow. Błagowidowa, a do kołchozów położonych w obrębie miasta tow. Poljakowa, polecić im aby wyjechali niezwłocznie po skierowaniu przez Rejonowy Wydział Zdrowia.

8. Zobowiązać Rejonową Spółdzielnię Spożywców, Obwodowy Wydział Handlu i Rejonowy Wydział Handlu aby w pierwszej kolejności zapewnili pełne zaopatrzenie w produkty żywnościowe żłobkom i placówkom leczniczym, zwłaszcza w produkty dietetyczne. Codziennie z posiadanych przydziałów wysyłać po 80 l mleka i 20 kg twarogu. Termin wykonania 3 VI 42 r. [dopisek ręczny] Rejonowy Wydział Zdrowia.

9. Rejonowy Kombinat Przemysłowy zobowiązać do zaopatrywania w owoce i soki w pierwszej kolejności żłobków i placówek leczniczych, według zapotrzebowania wydziału zdrowia. Odpowiedzialny – tow. Rozenfeld.

10. Pomieszczenia przy ulicy Karola Marksa № 3a przydzielić poradni dla kobiet. Lekarce, tow. Kasiejewej, niezwłocznie przydzielić wymienione pomieszczenia.

11. Pomieszczenia czasowo zajmowane przez poradnię dziecięcą przydzielić ambulatorium profilaktyki dziecięcej. Polecić lekarzowi, tow. Frenkelowi, niezwłocznie zająć te pomieszczenia.

12. Pomieszczenia dawnej apteki przy ulicy Karola Marksa № 7 przydzielić Rejonowemu Wydziałowi Zdrowia z przeznaczeniem na szpital tymczasowy.

13. Zobowiązać Miejski Zakład Komunalny i Dział Opału Miejskiego Komitetu Wykonawczego do zaopatrzenia w węgiel i drewno dwóch placówek leczniczych i placówek dziecięcych – wg zapotrzebowania wydziałów zdrowia - rejonowego i miejskiego. Transport opału rozpocząć niezwłocznie. Termin wykonania 10 dni. Odpowiedzialni towarzysze Babadżanow i Omarow.

14. Zobowiązać dyrektora Rejonowego Kombinatu Przemysłowego wdrożyć produkcję basenów dla chorych. Z bazy zaopatrzenia technicznego zabrać 300 szt tarcicy na rzecz działań przeciwepidemicznych.

15. Zobowiązać kierownika zaopatrzenia sklepów [Kombinatu] „Aczpolimietałł”, tow. Bajsietienowa [?] do wydania dla utworzonego szpitala 200 szt filiżanek lub kubków. Odpowiedzialny – tow. Moroz. Termin 2 czerwca br.

16. Z zasobów Zakładów Bawełnianych przydzielić 300 litrów benzyny na cele działań przeciwepidemicznych. Odpowiedzialny – tow. [nieczytelne]. Termin do 5 VI.

17. Zobowiązać dyrektora Kopalni Chantagi, tow. Klimowa [?], do przygotowania dla celów przeciwepidemicznych 30 ton wapna i przekazania go do dyspozycji Komisji Nadzwyczajnej. Termin do 30 VI br.

18. Zobowiązać Kierownika Ruchu TGLK, tow. Silienkowa, do zapewnienia transportu wapna ze st. Chantagi do st. Turkiestan. Termin 20 VI 1942 r.

19. Zobowiązać Rejonowy Wydział Transportu do zapewnienia transportu wapna ze st. Turkiestan do miasta [Turkiestan, odległość ta wynosiła ok. 5 km]. Termin 20 VI 42 r.

20. Zobowiązać dyrektora cegielni Kombinatu „Aczpolimietałł” do wydania 8000 szt. palonej cegły do budowy komór [woszebojek]. Termin 15 VI 1942 r.

21. Zobowiązać Artel „Chlebopiek” do przygotowania niezbędnej ilości sucharów z białego pieczywa – według wytycznych Miejskiego Wydziału Zdrowia.

22. Zobowiązać tow. Chworowa do zarezerwowania 600 kg suszonych owoców na potrzeby palcówek medycznych. Wydawać według wskazań przewodniczącego komisji. Termin 4 VI br.

23. Zobowiązać kierownictwo wszystkich punktów lekarskich i punktów [felczerskich?] aby nie rzadziej niż co 5 dni objeżdżali oni swoje rejony działania w celu systematycznej i dokładnej obserwacji sytuacji epidemiologicznej niezwłocznie sygnalizując nieprawidłowości rejonowemu wydziałowi zdrowia.

24. Zobowiązać przewodniczących miejskich, osiedlowych, wiejskich komitetów wykonawczych aby w terminie 7 dni, siłami mieszkańców uporządkować teren całego rejonu.

25. Zezwolić Miejskiemu Wydziałowi Komunalnemu na pracę łaźni № 1 w godzinach od 12 do 19 wieczorem.

26. Zobowiązać Miejski Wydział Komunalny na zmianę pracę łaźni № 2 na potrzeby punktu sanitarnego. Odpowiedzialny tow. Babadżanow.

27. Zobowiązać Naczelnika Rejonowego Wydziału Milicji NKWD, tow. Akułowa, do nasilenia kontroli stanu sanitarnego podwórzy, ulic, targowisk, placów i klatek schodowych, pociągając do odpowiedzialności winnych naruszeniom stanu sanitarnego.

Przewodniczący Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej (Kałdybajew)

[Maszynopis w języku rosyjskim, tłumaczenie Janusz Kobryń]
AOsz. F. 134, op.1, sw. 12, d. 79, s. 66-67

Pismo o sytuacji w rej. turkiestańskim z prośbą o zwolnienie ze stanowiska

Do Kierownika Obwodowego Wydziału Zdrowia, tow. Makarowej. 

Turkiestan 20 V 1942 r. 

Uważam za konieczne poinformowanie Was, że stan sanitarny w mieście w dalszym ciągu jest niezadowalający. Miejski Wydział Komunalny nie prowadzi systematycznego sprzątania miasta, uważając, ze to sprawa Miejskiego Wydziału Zdrowia, a sporządzane raporty o naruszeniach porządku sanitarnego i wypisywane mandaty nie skutkują. 

Uważam, że w końcu rejonowy wydział zdrowia powinien podjąć jakieś kroki, aby wprowadzić należyty stan sanitarny w mieście. Najwyraźniej cały personel wydziału zdrowia i stacji sanitarno-epidemiologicznej powinien wziąć łopaty i miotły i osobiście, systematycznie sprzątać w mieście – innego wyjścia nie ma. Ja nie widzę. 

Także sytuacja z łaźniami i komorami [woszebojkami], które nie tylko nie pracują regularnie, ale nie pracują nawet na wyraźne żądania lekarza – w celu wykonania zabiegów sanitarnych na zarażonych i w ognisku infekcji, z opóźnieniem 4-5 dni. Taki przypadek miał miejsce w [nieczytelne], raport w tej sprawie przekazano do prokuratury, jednak nie podjęto żadnych działań

Myślę, że jeśli na stanowisku Kierownika Rejonowego Wydziału Zdrowia byłby ktoś miejscowy, znający języki rosyjski i kazachski, to być może byłoby więcej pożytku – miejscowe instytucje w mniejszym stopniu odmawiałyby [współpracy]. 

Dlatego proszę Was o zwolnienie mnie z kierowania rejonowym wydziałem zdrowia. 

 Kierownik Rejonowego Wydziału Zdrowia [podpis nieczytelny] 

[adnotacja:] Makarowa, porozmawiajcie osobiście z Sagintajewem i wydajcie niezbędne polecenia.

[Rękopis w języku rosyjskim, tłumaczenie Janusz Kobryń]
AOsz. F. 134, op.1, sw. 12, d. 79, s. 65

W rocznicę deportacji obywateli polskich w głąb ZSRR

10 lutego, 85. rocznica początku masowych deportacji obywateli polskich w głąb ZSRR.

Użyłem określenia deportacja obywateli polskich, a to dlatego, że około 30% wywiezionych w latach 1939-1955 to obywatele polscy różnych narodowości: żydowskiej, ukraińskiej, białoruskiej, niemieckiej. W dokumentach i wspomnieniach spotyka się również informacje o deportowanych wraz z obywatelami polskimi uciekinierach - obywatelach Austrii i Niemiec.

Literatura wspomnieniowa jest tak obszerna, że osoby zainteresowane przebiegiem deportacji i życiem na zesłaniu znajdą tam wiele informacji.

Relacje te pisane są z różnych perspektyw: dorosłego, nastolatka, dziecka. Inne są w przypadku tych tych, którzy na zesłaniu utracili wszystkich bliskich, inaczej wspominają ci, którzy nie straciwszy nikogo dość szybko wydostali się z ZSRR wraz z armią Andersa, inaczej ci, którzy pozostali na zesłaniu do czasu utworzenia armii Berlinga i organizowanej przez ZPP repatriacji.

Pracując wraz z partnerami z terenów byłego ZSRR nad lokalizacją miejsc osiedlenia i cmentarzy, na których chowano zesłańców, miałem możliwość zapoznania się z jeszcze inną perspektywą – ludności zamieszkałej w miejscach dyslokacji deportowanych obywateli polskich. Dyrektywy NKWD zakładały odizolowanie miejscowej ludności od deportowanych – mieli oni być mieszkać i pracować z dala od innych. Z oczywistych przyczyn – brak baraków i konieczność postojów w trakcie transportu, najczęściej zaleceń tych nie udawało się ściśle zrealizować.

Jeszcze przed przybyciem pierwszych transportów z zesłańcami ruszyła machina propagandowa: na zebraniach uświadamiano ludności, że przybędą „wrogowie ludu, przedstawiciele pańskiej Polski, element wywrotowy” – do tego stopnia odczłowieczono wizerunek zesłańców, że miejscowi oczekiwali przybycia „potworów z jednym okiem na czole”. W zesłańczych wspomnieniach można znaleźć wiele opisów przełamywania tej sztucznie wywołanej niechęci i nawiązania ciepłych relacji z miejscową ludnością – ludźmi, którzy najczęściej też byli ofiarami represji: deportacji i wytępienia rolników (rozkułaczania).

Koniec II wojny światowej nie był niestety końcem wojen na kuli ziemskiej. Trwały one cały czas, obecnie wojna jest już za naszą wschodnią granicą. Proszę zwrócić uwagę, że mechanizm rozbudzania niechęci, a w zasadzie szczucia ludzi na siebie nawzajem, jest wciąż ten sam. Górnolotne słowa o tolerancji, równości wobec prawa, konieczności okazują się niewiele warte, a budowanie społeczeństwa obywatelskiego, otwartego, pokojowego, tolerancyjnego wielokrotnie trudniejsze niż propagowanie zabijania, nienawiści, wojny. Pamiętając o ofiarach sprzed 80 lat, pamiętajmy też o tym, co dzieje się wokół nas.

Janusz Kobryń

Na zdjęciu walizka - ręcznie wykonana na zesłaniu przez Michała Gabrysia. Został on deportowany w roku 1940, do kraju udało mu się powrócić dopiero w roku 1955 Jego relację znajdzie Czytelniczka/Czytelnik w wydanym przez nas w roku 2013 III tomie „Wspomnień sybiraków". Eksponat ze zbiorów Oddziału Związku Sybiraków w Bystrzycy Kłodzkiej.

Pismo do rejonów z dn. 15 VII 1942 r. w sprawie działań p.epidemicznych

Do Przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Rejonowej Rady Delegatów Robotniczych, tow. ….

15 VIII

Mimo rozkazów Pełnomocnika Państwowego Komitetu Obrony № 1, 7, 9 postanowień Obwodowej Pełnomocnej Przeciwepidemicznej Komisji Nadzwyczajnej, wspólnej decyzji Biura Obwodowego KP(b)K i Komitetu Wykonawczego Obwodowej Rady Delegatów Robotniczych z dn. 7 V 42 r. na dzień dzisiejszy wciąż w Waszym rejonie …. w kołchozach nie ma łaźni i komór dezynfekcyjnych [bań i woszebojek]. Większość istniejących łaźni jest nieczynnych z powodu braku opału, część jest używana do innych celów lub też, z powodu zaniedbań, jest zniszczonych. Jednocześnie w Waszym rejonie, w ciągu wszystkich miesięcy bieżącego roku, zanotowano znaczną zachorowalność na tyfus plamisty, także w ostatnim czasie zarejestrowano kilka przypadków.

Obwodowy Komitet Wykonawczy zobowiązuje Was abyście osobiście wzięli pod kontrolę wszystkie znajdujące się w Waszym rejonie łaźnie i komory dezynsekcyjne, niezwłocznie podjęli działania w zakresie remontów i zaopatrzenia w opał. We wsiach i kołchozach, gdzie do tej pory nie ma ani łaźni ani komór dezynsekcyjnych, wybudujcie takowe – najprostszego typu, lub zaadoptujcie na te cele istniejące pomieszczenia.

W związku ze stojącym przed nami przyjmowaniem nowych kontyngentów, przygotowanie zaplecza sanitarnego i zaopatrzenie go w opał powinny być wykonane w jak najkrótszym czasie.

Wznówcie aktywną pracę komisji nadzwyczajnych i ustanówcie kontrolę w zakresie prowadzenia obchodów domostw mieszkańców w celu wykrycia wszawicy i niezwłocznego przeprowadzania zabiegów w tych miejscach.

Do 20 sierpnia przedstawcie Obwodowemu Komitetowi Wykonawczemu informacje o podjętych działaniach.

Zastępca Przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Obwodowej Rady Delegatów Robotniczych (Zakirowa)


[Maszynopis w języku rosyjskim, tłumaczenia Janusz Kobryń]
AOsz. F. 134, op.1, sw. 12, d. 79, s. 52

Telegram w sprawie przyjmowania ew. ludności

 Seria G

ałmaata 25217 78 22/8 1854

niezwłocznie nadzwyczajnych posiedzeniach obwodowej i rejonowych komisji rozpatrzeć pilne działania san-epid obsługi ewakuowanej ludności kropka punkty ewakuacyjne stacjach przystaniach rozładunku mobilizować łaźnie komory [dezynfekcyjne] zapewnić opał prowadzić powszechne staranne zabiegi sanitarne przyjeżdżających kropka zapewnić izolację hospitalizację wszystkich chorych zakaźnie i gorączkujących kropka miejscach osiedlenia obowiązkowo organizować powtórne zabiegi sanitarne kropka miejsca wyładunku osiedlenia posłać pełnomocników obłkomisji kropka kategorycznie polecam niedopuszczenie do rozwleczenia ognisk infekcji przyjętych środkach telegrafujcie

zast. przew. Jermołajew

[Maszynopis w języku rosyjskim, tłumaczenia Janusz Kobryń]

AOsz. F. 134, op.1,  sw. 12, d. 79, s. 44