W miejscowości Czok-Pak organizowała się 8 Dywizja Armii Polskiej. Poniżej zamieszczam tłumaczenie tajnej instrukcji dla władz rejonu dżuwalińskiego. Przewidywała ona wysiedlenie mieszkańców i przeniesienie szkół oraz remonty. Warto zwrócić uwagę, że na remont i wykonanie ogrzewania władzom pozostawiono 8 dni! W literaturze wspomnieniowej znajdzie Czytelniczka/Czytelnik szczegółowe opisy realiów tamtych lat, co pozwoli skonfrontować biurokratyczny optymizm z rzeczywistością. Wielokropkiem oznaczyłem nieczytelne fragmenty tekstu.
Końcem marca 1942 r. Dywizję zlikwidowano, a żołnierzy przeniesiono do Jangi-Jul. Pozostał istniejący do chwili obecnej cmentarz wojskowy.
„Proletariusze
wszystkich krajów łączcie się!
Komunistyczna Partia
(bolszewików) Kazachstanu, Południowo-Kazachstański Komitet
Obwodowy
Ściśle tajne, teczka
specjalna
Postanowienie 133
posiedzenia Biura Południowo-Kazachstańskiego Komitetu Obwodowego
KP(b)K i Komitetu Wykonawczego Obwodowej Rady Delegatów
Robotniczych z dn. 22 stycznia 1942 r.
Do KC WKP(b), KC KP(b)K,
Dżuwalinskiej […], SAWO [Środkowoazjatycki Okręg Wojskowy],
Wydział Wojskowy Komitetu Obwodowego
№133/59
§4. O rozmieszczeniu
dywizji polskiej na terenie obwodu południowo-kazachstańskiego.
Wykonując decyzję
Państwowego Komitetu Obrony SNK KSRR [Rady Komisarzy Ludowych
Kazachskiej SRR] i KC KP(b)K o rozmieszczeniu polskiej dywizji na
terenie obwodu południowo-kazachstańskiego Biuro
Południowo-Kazachstańskiego Komitetu Obwodowego KP(b)K i Komitet
Wykonawczy Obwodowej Rady Delegatów Robotniczych POSTANAWIA:
Ulokować dywizję
polską w osiedlu kopalni Czok-Pak na terenie rejonu dżuwalińskiego.
Dla rozlokowania
dywizji polskiej przekazać wszystkie pomieszczenia , zgodnie z
załączonym spisem.
Polecić
Przewodniczącemu Komitetu Wykonawczego Rejonowej Rady Delegatów
Rejonu Dżuwalińskiego tow. Papaszence i Sekretarzowi Kom.
Rejonowego KP(b)K tow. Liedniewowi:
Przenieść uczniów
szkół podstawowej i średniej w Czok-Pak do innych pomieszczeń i
zapewnić kontynuację nauczania dzieci.
Zwolnić wszystkie
wymienione w spisie budynki, mieszkańców przesiedlić do
najbliższych kołchozów, rodzinom wojskowych udostępnić
odpowiednie pomieszczenia.
Wykonać niezbędne
remonty bieżące pomieszczeń szkoły i przygotować je pod
obiekty żywienia zbiorowego, łaźnie [banie] i pralnię
przydzielając materiały budowlane z miejscowych zasobów, a także
kopalni zgodnie z załączonym wykazem materiałów.
Wszystkie wymienione
działania i prace wykonać na koszt wydziału kwaterunku garnizonu
frunzeńskiego, który opłaca koszty wszystkich prac i materiałów.
Do wykonania prac
związanych z remontem i ogrzewaniem ściągnąć miejscowych
kołchoźników z […] Czok-Pak za wynagrodzeniem.
Remont i wszystkie
pracy powinny być zakończone do 1 lutego 1942 roku.
Dżuwaliński
Rejonowy Komitet Wykonawczy powinien zawrzeć z dowództwem dywizji
polskiej umowę o czasowy wynajm pomieszczeń po bieżących cenach
państwowych.
Polecić Dżuwalińskemui Rejonowemu Komitetowi Wykonawczemu, tow.
Papaszence, wydzielić teren o pow. 100 ha, na wzniesieniu na
potrzeby polskiej dywizji.
Na czas organizacji
zakwaterowania polskiej dywizji wydelegować pełnomocnika
Obwodowego Komitetu KP(b)K i Obwodowego Komitetu Wykonawczego ds.
zakwaterowania polskiej dywizji tow. Tumanowa na miejsce kwaterunku.
Sekretarz Komitetu
Obwodowego Jergiebiekow
Przewodniczący Obw.
Komitetu Wykonawczego Sagintajew\
Załącznik do decyzji
Komitetu Obwodowego KP(b)K i Komitetu Wykonawczego Obwodowej Rady
Delegatów Pracowniczych
Lista budynków
wydzielonych na potrzeby zakwaterowania jednostki wojskowej w
Czok-Pak.
Bloki mieszkalne
№1-24 w tym pomieszczenia szkoły
Pomieszczenie dawnego
radiowęzła
Stajnie kopalniane
Dawny magazyn
dynamitu
Pomieszczenia garaży
wraz z magazynem paliw i magazynem warzyw
Sklep i stołówka
obwodowego wydziału handlu
Pomieszczenia pralni
Pomieszczenia
piekarni
Pomieszczenie
pryszniców
Budynek nadszybia
Budynek elektrowni
Budynek warsztatów
mechanicznych, kuźni i magazynu
Budynek stolarni z
przybudówką
Budynek maszyny
wyciągowej
Budynek stacji pomp
Budynek
wentylatorowni
Wszystkie drewniane
szopy i przybudówki znajdujące się na terenie kopalni
Budynek maszynowni
Nieukończone budynki
na rozjeździe Czok-Pak
Sekretarz Komitetu
Obwodowego Jergiebiekow
Przewodniczący Obw.
Komitetu Wykonawczego Sagintajew
za zgodność -
Riesnianskaja
Tłumaczenie Janusz Kobryń