Lista osób zmarłych w Czułakkurganie (ob. Szołakkorgan)

Lista zmarłych w Czułakkurganie i okolicznych kołchozach sporządzona przez Stanisława Stykowskiego na podstawie notatek Józefy Dzyry (Stykowskiej), wspomnień Aleksandra Pieńkowskiego udostępnionych przez Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe, relacji Mariana Galanta, pracy Jacka Sypienia, relacji Witolda Stępnia.
Trzeba podkreślić, że jest to lista niepełna - nieznana jest na przykład liczba dzieci zmarłych w Domu Dziecka i pochowanych w jego pobliżu. Nieznane są też ich nazwiska.

1. 1. Adamska zm. w Czułakkurganie 
   2. Anuszkiewicz Stanisława †1943
   3. Banach †1943
   4. Baran Krystyna ✦1928 lub 1929 †1944
   5. Bejer Stanisława  ✦1886 (http://wdonajski.prv.pl/)
   6. Czech Franciszka  ✦ 1900 † VII 1943, kołchoz Dżymuszcza (Жұмысшы)
   7. Czech Marcin† II 1943, kołchoz Dżymuszcza (Жұмысшы)
   8. Czech Stanisława ✦ 1926 † II 1943, kołchoz Dżymuszcza (Жұмысшы)
   9. Głuchowska Alicja †1943
   10. Głuchowski Jan †22 II 1944
   11. Gorodok
   12. Grabowska Maria †1943
   13. Grabowska Mieczysława †1944
   14. Grabowski Jan † 1943
   15. Grabowski Stanisław †1943
   16. Konieczna Elżbieta ✦ 1901 †  25 III 1944 [informacja - Janusz Rozwadowski]
   17. Kramik Józefa ✦1934 †1943
   18. Krupińska Katarzyna ✦1910 †1943
   19. Krupińska Stefania ✦1920 †1943
   20. Krupiński Adam ✦1902 †1943
   21. Krupiński Bronisław ✦1907 †1942
   22. Kulik Danuta ✦1932 †1943
   23. Lech Czesław
   24. Lech Maria
   25. Papużyński Wacław ✦ 1895, † 18 III 1943
   26. Porębska †1944
   27. Rubin †1943
   28. Rubin Rozalia †
   29. Warchał
   30. Zgieb †1943
   31. NN, polski Żyd, zmarł w szkole
   32. Franciszek Antkiewicz, łomżanin
   33. NN, młody chłopak syn dziedzica z okolic Lwowa
   34. Kamiński, lekarz z Warszawy
   35. Dobosz, rolnik z Wołynia, jego żona i dzieci zostały w Polsce
   36. NN, lekarz , Niemiec, pracował w szpitalu
   37. NN, żona lekarza, o którym mowa powyżej, zmarła w trakcie porodu, dziecko urodziło się martwe
   38. Olszewski, lekarz lub felczer w szpitalu, pochodził z Krakowa, wraz z nim były w Cz. żona i dzieci
   39. NN, 11-letnia dziewczyna, córka Żyda z Wilna
   40. Werszowicz (małżeństwo), †1943 wiosną
   41. Włodarczyk, sekretarz Polskiej Placówki, pochodził z Grodna
   42. Włodarczyk – żona sekretarza, o którym mowa powyżej
   43. Włodarczyk – córka sekretarza, o którym mowa powyżej (zmarły tydzień później)
   44. NN, mechanik z Wilna
   45. Rajdecka Kamila † 5 IV 1942
   46. Rajdecki Zygmunt † 5 XII 1941 
   47. Samlik Witold 
   
   

Шолаккорган, список умерших

Список градлан Польши умерших в Шолаккоргане. Список составлен Станиславом Стыковском на основани воспоминаний поляков проживающих в селе в 40-х гг. XX века. Стоит подчеркнуть, что список неполный, на пример недалеко от польского детдома были захороненоы дети умерше от голода в тож же доме. Их фамилии и количество остаются неизвестными.

1. 1. Адамска

   2. Анушкевич Станислава ум. 1943

   3. Банах .. ум. 1943

   4. Баран Крыстына 1928(29?) г.р. ум. 1943/1944?

   5. Беер Станислава

   6. Вархал

   7. Чех Францишка 1928 г.р., ум. VII 1943

   8. Чех Марцин ум. II 1943

   9. Чех Станислава 1926 г.р., ум. II 1943

   10. Глуховска Алиция ум. 1943

   11. Глуховски Ян ум. 22 II 1943

   12. Городок

   13. Грабовска Мария ум. 1943

   14. Грабовска Мечислава ум. 1944

   15. Грабовски Станислав ум. 1943

   16. Грабовски Ян ум. 1943

   17. Згеб

   18. Конечна Эльжбета ✦ 1901 † 25 III 1944 [информация: Януш Розвадовски]

   19. Крамик Юзефа 1934 г.р. ум. 1943

   20. Крупинска Катажина 1910 г.р. ум. 1943

   21. Крупинска Стефания 1920 г.р. ум. 1943

   22. Крупински Адам 1902 г.р. ум. 1943

   23. Крупински Бронислав 1907 г.р. ум. 1943

   24. Кулик Данута 1932 г.р. ум. 1943

   25. Лех Мария ум. 1943

   26. Лех Чеслав 1927 г.р. ум. 1943

   27. Папужински Вацлав 1895 г.р. ум. 18 III 1943

   28. Порембска .. ум. 1944

   29. Рубин .. ум. 1943

   30. Рубин Розаля ум. 1943

   31. НН, польский еврей, умер в школе

   32. Францишек Анткевич, из города Ломжа

   33. NN, молодой парень, сын помещника с окрестностей г. Львов

   34. Каминьски, врач из Варшавы

   35. Добош, крестянин из Волыни, его жена и дети остались в Польше

   36. NN, врач, немец, работал в больнице

   37. NN, жена врача, о котором выше, умерла во , 11-время родов, младенец родился мертвый

   38. Ольшевский, врач/фельшер в больнице, сам из г. Краков, вместе с ним была жена и дети

   39. NN, 11-летняя девушка, дочь еврея из г. Вильно,

   40. Вершович (супруги), умерли весной 1943

   41. Влодарчык, секретарь Польской делегатуры, из города Гродно

   42. Влодарчык, жена секретаря

   43. Влодарчык, дочь (жена и дочь умерли неделю после смерти Вдодарчика)

   44. NN, механик, из г. Вильно

   45. Райдецка Камиля, ум. 5 IV 1942

   46. Райдецки Зыгмунт, ум. 5 XII 1941

   47. Самлик Витольд

Шолаккорган доверенные лица Польского посольства в СССР

В Чулак-Кургане (сегодня Шолаккорган) доверенном лицом Польского посольства была Мелания Сливинска 1887 г.р. Согласно списком репресированных числится в группе «арестованных в Белоруси и Украине в 1941 г.». В Чулак-Кургане организовала детский сад, школу и польский детдом. По словам очевидцев, депортированных поляков, которые живет в окрестностях города Быстшица Клодзка, известно, что после эвакуации армии Андерса из СССР и срыва отношений с Польском правительством на изгнании, Меланию Сливинскую арестовали. После войны в 1946 году она вернулась в Польшу. 26 ноября прошло 54 года от ее смерти. Блогодаря усилям Обшества для развитя Пеньской земли ее могила в городе Пеньск сохранилась.

Фотография Мелании Сливинской 40-х гг., из семейного фонда Брониславы Голец (ур. Ольховик).

Фрагмент списка доверенных  лиц Польского посольства в СССР, Институт Сикорского, Лондон

Из документов сохранившихся в семейных фондах известна ещё одна фамилия доверенного  лица в Чулак-Кургане Фейнзильбер А. К сожалению пока нет больше никаких сведений о его судьбе.

Януш Кобрынь

Szołakkorgan. Mężowie zaufania Ambasady Polskiej

W Czułakkurganie (dziś Szołakkorganie) funkcję męża zaufania Ambasady Polskiej w Kujbyszewie pełniła Melania Śliwińska c. Karola, urodzona w roku 1887. Zgodnie z danymi Indeksu Represjonowanych była w grupie „aresztowanych na Białorusi i Ukrainie w roku 1941”. W Czułakkurganie zorganizowała przedszkole, szkołę i dom dziecka, zajmowała się też pomocą dla polskich rodzin. Z relacji bystrzyckich sybiraków wiadomo, że po wyjściu armii Andersa z ZSRR i zerwaniu stosunków z rządem londyńskim została aresztowana, po wojnie wróciła do Polski. 26 listopada minęły 54 lata od jej śmierci. Pochowana jest w Pieńsku, dzięki staraniom Stowarzyszenia Promocji Kultury Ziemi Pieńskiej udało się uchronić grób przed likwidacją.

Melania Śliwińska, zdjęcie z lat 40, ze zbiorów Bronisławy Golec (z d. Olchowik).

Fragment listy osób pełniących funkcje mężów zaufania w ZSRR, Instytut Sikorskiego w Londynie

Z dokumentów zachowanych z czasów zesłania dowiadujemy się o jeszcze jednej osobie pełniącej funkcję męża zaufania Ambasady RP – A. Feinsilber lub Fajnsilber . Brak niestety innych informacji. Ze zbiorów Władysławy Kowalik. 

Na liście mężów zaufania sporządzonej przez Zastępcę przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Obwodowej Rady Delegatów Robotniczych [Obwodu Południowo-Kazachstańskiego] Gorodieckiego, na poz. 1 widnieje nazwisko Abrama Fainzilbera. Listę można datować na połowę lipca 1942 r. 

Janusz Kobryń

Шолаккорган (Чулаккурган, Чулак-Курган)

Шолаккорган - небольшое село и администативный центр Сузакского района Южнго-Казахстанской области (с июля 2018 года Туркестанская обл.). В 40-е гг. XX ст. здесь проживала довольно большая группа граждан Польши, депортированных в СССР. По спискам Польского посольства знаем, что осенью 1942 года в Сузацком районе было 1637 человека. В поименном списке умерших в Шолаккоргане граждан Польши, который на основании воспоминаний очевидцев составил Станислав Стыковски, числится 23 человека. Точное число умерших в эти годы от тифа и голода неизвестны.

Шолаккорган, ул. Абая. Слева старое кладбище, на фоне видны горы Каратау. Июль 2018 года.

В 70-х гг. были сделаны попытки построит здесь детский сад. Во время строительных работ обнаружились человеческие останки (впоследствии перезахоронены). Зданиие, хоть и  стройка его была окончена, никогда не было изпользовано. И до сих пор пустует. 

В Шолаккоргане огромную помощ не месте оказали: директор Районного Архива Райхан Отаубаева и журналист Максат Каргабай. 

Мусульманское кладбише, на котором тоже хоронили граждан Польши. Сохранились два православных креста: большой  и маленкий. По словам очевидцев кресты установлены на могилах деда и внучки. Что интересно - элементы крестов соединены сваркой. Тогда, в 40-е гг., в Шолаккоргане никаких приборов для сварки не было. Можно предположить, что кресты были изготовлены в  Ачисае, находящегося в 50 км от села.

Януш Кобрынь

Szołakkorgan (Czułakkurgan, Czułak-Kurgan)

Szołakkorgan to niewielka miejscowość, siedziba władz władz rejonu suzackiego w obwodzie południowo-kazachstańskim (od czerwca 2018 roku obwód turkiestański). W latach 40 XX wieku przebywała tu duża grupa obywateli polskich deportowanych w latach 1940-41 wgłąb ZSRR. Według danych Ambasady Polskiej zbieranych przez mężów zaufania jesienią 1942 roku na terenie rejonu przebywało 1637 osób. Lista imienna sporządzona przez p. Stanisława Stykowskiego na podstawie relacji zesłańców obejmuje 23 osoby pochowane w Szołakkorganie. Ile osób, w tym obywateli polskich zmarło tam z głodu i w czasie epidemii tyfusu - nie wiadomo.

Szołakkorgan, ul. Abaja. Z lewej strony teren dawnego cmentarza, w tle widoczne pasmo gór Karatau. Lipiec 2018 roku.

Teren cmentarza. W latach 70 XX wieku podjęto próbę budowy przedszkola, według świadków natrafiono na ludzkie szczątki, które pochowano na istniejącym cmentarzu. Budynek nigdy nie był używany. Stoi pusty

Ogromną pomoc w Szołakkorganie okazali mi: dyrektor Archiwum Rejonowego pani Rachima Otaubajewa i dziennikarz Maksat Kargabaj. 

Teren cmentarza muzułmańskiego. Tu także chowano zmarłych ob. polskich. Zachowane dwa prawosławne krzyże, duży i mały,według relacji mieszkańców  pochowani są tu dziadek i wnuczka. Co ciekawe, konstrukcja krzyż jest spawana , a tym czasie w Szołakkorganie nie było spawarki. Znaczyło by to,że krzyże mogły zostać zespawane w odległym o 50 km Aczysaju. 

Janusz Kobryń